یکی از مهارت های مهمی که در زمینه علم حقوم به دلیل اهمیت و کاربرد آن وجود دارد قرارداد نویسی است که در این پست قصد داریم نکات مهم شکلی و ماهوی و همینطور اصول قراردادنویسی رو به شما عزیزان آموزش بدیم
تعریف قرارداد
در ماده ۱۸۳ قانون مدنی تعریفی از عقد یا قرارداد است ارائه شده که عبارت است از اینکه دو یا چند نفر در مقابل دو یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد . به عبارت دیگر قرارداد نشان‌دهنده اراده طرفین برای ایجاد یک اثر حقوقی همراه با پذیرش تعهدات و مسئولیت‌ها است.
آیا قراردادی که بین طرفین هست قابل استناد است ؟
قرارداد به عنوان یک سند حقوقی در برابر همگان قابل استناد است و طرفین با استناد به قرارداد نیاز به دلیل بیشتری برای مطالبه تعهدات طرف دیگر ندارند.
با امضای قرارداد تمامی اسنادی که ذکر شد پایه و اساس تفسیر قصد طرفین محسوب می‌شوند. نقض شرط و بند قرارداد نه تنها ضمانت‌آور است بلکه از اعتبار و حمایت قانونی برخوردار است. قراردادها بر حسب طرفین، موضوع و تعهدات به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند و در واقع قرارداد در جایی است که تمامی مذاکرات اولیه و مقدماتی به ثمر رسیده و ظهور و بروز رسمی و قانونی می‌یابد.
چرا بهتر است قرارداد بنویسیم / فواید نوشتن قرارداد کدام است
- جلوگیری از پایمال شدن حق وحقوق در صورت عمل نکردنی کیاز طرفین قرارداد به وظایف ذکر شده در قرارداد
- مستندسازی و استفاده از متن قرارداد برای یادآوری وظایف محول شده به طرفین قرارداد
- جلوگیری ازبه وجودآمدن ش کوش به هدر هنگام عمل به قرارداد
- افزایش راندمان کاری در راستای عمل به مفاد قرارداد
اگر قرارداد خوبی نوشته نشود چه اتفاقاتی ممکن است رخ دهد
اگر شما در این قرارداد مبلغ قابل توجهی را هزینه کنید، آیا شرایط خروج به گونه‌ای هست که شما بتوانید سرمایه‌تان را برگردانید؟ (به عنوان مثال، آیا بندی را در قرارداد درباره زمان خروج از آن و برگرداندن سرمایه‌تان تنظیم کرده‌اید؟). اگر طرف دیگر به برند و یا شهرت شما آسیب زد، می‌توانید به سرعت قرارداد را خاتمه دهید؟ اگر در یک موضوع خاص که جزء مسئولیت‌های شما محسوب میشود از کسب و کارتان محافظت میشود؟ آیا در دیگر موضوعات هم چنین محافظتی وجود دارد؟ آیا از برند و مالکیت معنوی شما محافظت می‌گردد ؟ و یا طرف مقابل در صورت استفاده از برند شما تعهداتش مشخص است؟
وقتی شما و شریک تجاری جدیدتان بر روی اصول کلی توافق کردید، ممکن است بر سر جزئیات به اختلاف برخورید که در نتیجه آن یکی از طرفین اقداماتی برخلاف روح قرارداد انجام دهد. هنگامی که مفاد قرارداد به خوبی درک شوند، طرفین بهتر می‌توانند به اهداف مندرج در قرارداد دست پیدا کنند.
همچنین با آگاهی از جزئیات، مزایایی به دست می‌آید که به هر یک از طرفین کمک می‌کند تا متوجه شوند چه قسمتی از قرارداد مهم و چه قسمتی کم اهمیت است. کدام شرط از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و چه مواردی را می‌توان نادیده گرفت. به همین دلیل مفاد قرارداد باید مشخص و قابل سنجش باشد.پس در هر قراردادی کارهایی که طرفین باید انجام دهند و تعهداتی را که باید بپذیرند و در مقابل آن چیزهایی که به دست خواهند آورد، باید مشخص شود.
به یاد داشته باشید تمام مشکلات حقوقی که ممکن است بعد از تنظیم قرارداد و در زمان اجرای تعهدات پیش بیاید ناشی از جزئیات قرارداد است که بهتر می باشد چندین بار مواد و جزئیات آنرا بخوانید و با وکیل در این باره مشورت کنید و بعد آن را امضا کنید
اهمیت الفاظ در قرارداد بسیار زیاد است
بسیاری از عبارات حقوقی دارای معانی خاصی می باشند که بنابر فرض شخصی که این عبارات را استفاده نموده از معنی آن ها آگاه بوده و همان معانی را قصد نموده است. پس استفاده نابجا از برخی الفاظ می تواند آثار حقوقی ناخواسته خلق کند. مثلاً اگر قید نماییم “در صورت تاخیر در انجام تعهدات تا سه ماه فروشنده قرارداد قابل فسخ است” یعنی کارفرما حق دارد که قرارداد را فسخ کند و می تواند از این کار صرفنظر نماید اما اگر قید کنیم “در صورت تاخیر در انجام تعهدات قرارداد منفسخ است.” یعنی به محض تاخیر، قرارداد خود به خود منحل می شود حتی اگر کارفرما مایل به آن نباشد. مثال دیگر اینکه اگر به جای عبارت “خریدار” (مشتری) و “بایع” (فروشنده) از عبارت “مصالح” و “متصالح” استفاده شود، قواعد عقد صلح به جای عقد بیع بر قرارداد اعمال خواهد شد.
قرارداد های رایجی که منعقد می شوند
قراردادها انواع مختلفی دارند؛ مانند: قرارداد استخدام ، قرارداد ساخت ساختمان ، قرارداد مشارکت مدنی ، قرارداد اجاره ، قرارداد فروش ، قرارداد پیمانکاری و… که در هر حیطه و زمینه‌ای متفاوت می‌باشند. در این مطلب سعی داریم اصول نگارش متن قرارداد را به صورتی با شما در میان بگذاریم که بتوانید از آن در تمام موارد قراردادنویسی استفاده کنید.
مثال دیگر اینکه طبق قانون مدنی به محض انعقاد قرارداد بیع (خرید و فروش) مالکیت مال به مشتری منتقل می شود و مال فوراً باید به وی تحویل داده شود؛ اما می توان با قید عبارتی کوتاه نظیر اینکه “موعد انتقال مالکیت و تسلیم سه ماه پس از قرارداد خواهد بود” این وضعیت حقوقی را تغییر داد.
قرارداد تابع قانون و حقوق آمره است
هرچند دانستیم که قرارداد مخلوق اراده طرفین آن است اما این اختیار از جمله محدود به قواعد آمره حقوق است. مقصود از قواعد آمره قواعدی هستند که هدف آن ها حفظ نظم عمومی است و طرفین نمی توانند بر خلاف آن توافق کنند. مثلاً قرارداد در خصوص وارد کردن کالایی که ورود آن به کشور قاچاق محسوب می شود باطل بوده و فاقد اثر حقوقی است. همچنین اگر در قرارداد برای یکی از طرفین حق فسخ در نظر گرفته شود لازم است مهلت استفاده از این حق نیز قید گردد. مانند اینکه “فروشنده تا دو ماه حق فسخ خواهد داشت”. چنانچه این مهلت ذکر نشود هم شرط و هم خود قرارداد باطل محسوب می گردد.
اصول شکلی قرارداد نویسی
انتخاب عنوان مناسب :عنوان قرارداد از بندهای واجب یک قرارداد است. شما باید تعیین کنید که قرارداد شما چه نوع قراردادی است: قرارداد اجاره، قرارداد استخدام و…
طرفین قرارداد : توافق‌نامه از حداقل دو طرف تشکیل میشود که هر طرف ممکن است یک شخص یا چند شخص را دربربگیرد. مشخص کردن طرفین قرارداد فواید بسیاری از جمله احراز سمت طرفین قرارداد، مشخص شدن صلاحیت و امکانات طرفین قرارداد و در صورت دولتی بودن یکی از طرفین، بررسی صلاحیت شخص امضا کننده قرارداد و تأمین اعتبار کافی دارد.
(علاوه بر این باید مشخص گردد که هرکدام ازطرفین قرارداد با چه سمت و عنوانی در قرارداد حاضر شده اند و اگر وکالت از فرد خاصی دارند ، حتما ذکر گردد .)
موضوع قرارداد : موضوع قرارداد، مال یا عملی است که طرفین قرارداد متعهد به تسلیم یا انجام آن هستند. البته در انتخاب موضوع قرارداد محدودیت خاصی وجود ندارد مگر آن که به لحاظ شرعی یا قانونی، امری مخالف قوانین تلقی شود؛ هرچند موضوع قرارداد دقیق، مشخص و واضح باشد، اختلاف نظر‌ها و برداشت‌های مختلف از آن کمتر خواهد بود.
مدت قرارداد : شروع قرارداد و تاریخ امضای آن باید به روشنی مشخص باشد. در بعضی از قراردادها تاریخ آغاز قرارداد همان تاریخ امضای آن است، اما در برخی دیگر تاریخ آغاز قرارداد از چند روز تا چند ماه پس از امضای آن است. در نتیجه مشخص بودن تاریخ از جهت امکان مطالبه خسارات یا اجرای تعهدات طرف مقابل از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مبلغ قرارداد : مبلغ قرارداد، یکی از مهمترین قسمت‌های هر قرارداد محسوب میشود. مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن که نشان‌دهنده ارزش کالا، خدمات یا امری است که باید انجام شود، می‌تواند به شیوه‌های گوناگون در قرارداد منعکس شود. تصریح کامل به مبلغ کل قرارداد، در صورت وجود اقساط، مشخص شدن دوره زمانی هر قسط و تعداد آنها و نحوه وصول، از جمله مواردی است که حتما باید در قرارداد قید شود همچنین نحوه پرداخت مبلغ قرارداد می‌تواند در بند یا ماده جداگانه درج شود.
شرایط قرارداد : علاوه بر مفهوم قانونی شرط و اقسام سه‌گانه آن (صفت، فعل و نتیجه)، می‌توان از هر آنچه برای طرفین از اهمیت برخوردار است، همچون فرایند و نحوه انجام کار و نیز جزییات تحت عنوان شرط در قرارداد یاد کرده و ضمانت اجرای عدم رعایت آن را نیز مشخص کرد.
در قراردادهای پیمانکاری براساس شرایط عمومی پیمان، ابتدا باید تعهدات پیمانکار و سپس تعهدات کارفرما درج شود اما در سایر قراردادها، درج این تعهدات به صورت توافقی می‌باشد و هر کدام به عنوان یک بند یا ماده جداگانه ذکر می‌شوند.
تمام موارد بالا از مهمترین بندهای یک قرارداد و نحوه نوشتن متن قرارداد هستند که ذکر آنها برای کاهش دعواهای حقوقی در قراردادها واجب است. اما بندها و ماده‌های دیگری نیز در قراردادها وجود دارد که براساس توافقات طرفین و زمینه تخصصی آنها در قرارداد ذکر می‌شوند.
نمونه‌ای از این بندها عبارتند از: تضمینات، محل تحویل و تأدیه، خسارات، حوادث قهری و فورس ماژور، فسخ قرارداد، مرجع حل اختلاف، اختیارات طرفین، انتقال قرارداد، محل اجرای قرارداد.
تعهدات طرفین : در همه قراردادها هر یک از طرفین تعهدات و تکالیفی بر عهده دارند که باید دقیق، واضح و بدون هر گونه ابهامی بوده و به همراه ضمانت عدم اجرای آن به صورت مجزا برای هر یک از طرفین قرارداد، قید شود.
اصلاح قرارداد : اجرای بیشتر قراردادها در بازه زمانی صورت می‌پذیرد. بسیار اتفاق می‌افتد که به جهت بروز مسایل پیش‌بینی‌نشده، موازنه ارزشی در قرارداد بهم می‌خورد و در بخش‌هایی از آن نیاز به انجام اصلاحاتی احساس میشود. در این بخش، نحوه اصلاح قرارداد و میزان آن مشخص میشود.
خاتمه قرارداد : پایان یافتن مسئولیت‌های قراردادی طرفین باید کاملا واضح، در قرارداد تصریح شود. در واقع هر یک از طرفین قرارداد باید از این موضوع آگاهی کامل داشته باشد که در چه صورتی قرارداد خاتمه‌یافته محسوب میشود. به طور مثال گذشت زمانی خاص یا بروز اتفاقی مشخص، سبب انفساخ قرارداد شود یا در صورت پیش‌بینی حق فسخ برای هر یک از طرفین و اعمال آن از سوی صاحب حق، قرارداد پایان می‌پذیرد. روشن شدن همه این موارد می‌تواند از بروز خسارات به دو طرف قرارداد جلوگیری کند.
حل کردن اختلافات : در صورت بروز اختلاف فی‌مابین طرفین قرارداد، در صورتی که توافقی در مذاکرات حاصل نشود، اصولا مرجعی به عنوان مرجع حل اختلاف مقرر میشود. زیرا منشا اختلافات در واقع اختلاف نظر طرفین با یکدیگر می‌باشد. جایی که طرفین به این نقطه می‌رسند که هیچ دیدگاه مشترکی بر روی یک موضوع واحد با یکدیگر ندارند. این اختلاف هم می‌تواند در مورد تفسیر یک قرارداد و هم می‌تواند در مورد نحوه اجرای یک قرارداد باشد.
تعداد صفحات، نسخ و مواد قرارداد : مشخص بودن تعداد صفحات، نسخه‌ها و مواد قرارداد این مزیت را دارد که در صورت بروز اختلاف یا کم و زیاد شدن برخی صفحات و نسخ، می‌توان به این بند از قرارداد استناد کرد.
ضمایم و پیوست‌ها : برخی قراردادها دارای ضمایم و پیوست‌هایی هستند که بهتر است در قرارداد اصلی از آنها یاد شود تا در صورت نیاز به آنها یا حتی مفقود شدنشان، قابلیت استناد به این بند از قرارداد منتفی نباشد.
امیدواریم مطلبی که بصورت مختصر تهیه شده بود در وب سایت رسمی موسسه حقوقی داد و مهر قانونمدار برای شما مفید و موثر واقع شود.
سلام چقدر اموزنده و مفيد بود براي مني كه از حقوق سررشته نداشتم و چيز زيادي از اين همه نكته توي قرارداد نميدونستم